Vil berre ynskje alle eit GODT NYTT ÅR 2008!
Eit lite frirom for ein nordfjordpsykolog som av og til treng å sette ord på tankar og opplevingar
fredag 28. desember 2007
tirsdag 18. desember 2007
"Åpenhet er betydningsfullt"
Overskrifta er eit sitat, og det er henta frå Mental Helse si nettside. Her seier dei også at "Informasjon og opplysning skaper holdningsendringer". Mental Helse er landets største organisasjon for brukarar av psykisk helsevern. Difor har ein nå i Klinikk for psykisk helsevern i Helse Førde lagt opp til at ein representant for brukarorganisasjonane deltek på Klinikkrådsmøta. Dette er møter der alle dei sju avdelingssjefane og klinikkdirektøren drøftar administrative og faglege problemstillingar.
Dette er jo flott! Klart det er viktig å ha med ein brukarrepresentant i eit slikt forum der så mykje makt er samla, og så mange viktige tema skal drøftast og avgjerder skal takast. Eg er oppriktig glad for at vi på denne måten prøver å ta alvorleg det sitatet i overskrifta seier: "Åpenhet er betydningsfullt"
Eg har nyleg gått ut i lokalavisene her i Nordfjord med det eg meiner er saklege innspel om Psykisk helsevern her i regionen. Dette har eg fått kraftig kritikk for. Ikkje i form av at nokon har teke seg bryderiet med å svare meg, og har gått inn i argumenta og påstandane mine. Nei, eg har fått kritikk for at eg i det heile har tillete meg å meine noko i avisene!
Kva handlar dette om? Er ikkje "åpenhet betydningsfullt" da? Eg let spørsmålet henge i lufta......
Vi diskuterer somatisk helse dag ut og dag inn, i spaltemeter på spaltemeter meiner folk noko om fødeavdelingar, tilbodet av urologar, ortopedi og eg veit ikkje kva. Eg lurer på kvifor vi aldri diskuterer psykisk helsevern? Kan det vere tabubelagt? Lever vi ikkje i eit moderne samfunn tufta på demokratiske prinsipp og ytringsfridom? Er vi ikkje etter kvart så opplyste at vi i si tid til og med tålte å ha ein deprimert statsminister?
Eg har lagt ut avisinnlegga mine i bloggen, så alle som vil kan dømme sjølv om dei er usaklege eller utidige på nokon måte. Eg meiner dei ikkje er det. Kva er det som er så provoserande med at dette blir sagt høgt? Skal vi ha sjans til å få til reell brukarmedverknad må vi da vel diskutere åpent det vi driv med? Informasjonen må ut, vi kan ikkje sitte på kontora våre, godt lønna av offentlege kroner, og tru vi skal få vere fullstendig i fred!
Eit argument eg har blitt presentert for er at "dette må vi da kunne diskutere internt". Og "dette fører ikkje til nokon dialog". Til det vil eg svare: for å få til ein dialog må begge partar vere mottakeleg for den andre sine synspunkt. Eg trur det må andre verkemiddel til enn ein "liksomdialog" nå. Dette er for alvorleg for meg til at eg kan la det ligge, så får det heller bli litt rabalder.
Eg vil verkeleg ynskje brukarrepresentanten i Klinikkrådet i Helse Førde lykke til!
Dette er jo flott! Klart det er viktig å ha med ein brukarrepresentant i eit slikt forum der så mykje makt er samla, og så mange viktige tema skal drøftast og avgjerder skal takast. Eg er oppriktig glad for at vi på denne måten prøver å ta alvorleg det sitatet i overskrifta seier: "Åpenhet er betydningsfullt"
Eg har nyleg gått ut i lokalavisene her i Nordfjord med det eg meiner er saklege innspel om Psykisk helsevern her i regionen. Dette har eg fått kraftig kritikk for. Ikkje i form av at nokon har teke seg bryderiet med å svare meg, og har gått inn i argumenta og påstandane mine. Nei, eg har fått kritikk for at eg i det heile har tillete meg å meine noko i avisene!
Kva handlar dette om? Er ikkje "åpenhet betydningsfullt" da? Eg let spørsmålet henge i lufta......
Vi diskuterer somatisk helse dag ut og dag inn, i spaltemeter på spaltemeter meiner folk noko om fødeavdelingar, tilbodet av urologar, ortopedi og eg veit ikkje kva. Eg lurer på kvifor vi aldri diskuterer psykisk helsevern? Kan det vere tabubelagt? Lever vi ikkje i eit moderne samfunn tufta på demokratiske prinsipp og ytringsfridom? Er vi ikkje etter kvart så opplyste at vi i si tid til og med tålte å ha ein deprimert statsminister?
Eg har lagt ut avisinnlegga mine i bloggen, så alle som vil kan dømme sjølv om dei er usaklege eller utidige på nokon måte. Eg meiner dei ikkje er det. Kva er det som er så provoserande med at dette blir sagt høgt? Skal vi ha sjans til å få til reell brukarmedverknad må vi da vel diskutere åpent det vi driv med? Informasjonen må ut, vi kan ikkje sitte på kontora våre, godt lønna av offentlege kroner, og tru vi skal få vere fullstendig i fred!
Eit argument eg har blitt presentert for er at "dette må vi da kunne diskutere internt". Og "dette fører ikkje til nokon dialog". Til det vil eg svare: for å få til ein dialog må begge partar vere mottakeleg for den andre sine synspunkt. Eg trur det må andre verkemiddel til enn ein "liksomdialog" nå. Dette er for alvorleg for meg til at eg kan la det ligge, så får det heller bli litt rabalder.
Eg vil verkeleg ynskje brukarrepresentanten i Klinikkrådet i Helse Førde lykke til!
mandag 17. desember 2007
Slutt å vere perfekt
Å bli utbrent, eller kanskje vi heller skal kalle det utlada, er det mange som opplever. Vi som jobbar i psykisk helsevern er truleg spesielt utsette. Mange kjenner att symptom som utmatting både fysisk og emosjonelt, konsentrasjonsvanskar, at ein kjenner seg nedstemt og ineffektiv og opplever jobben som eit ork.
Dr.Erik Falkum har forska på dette, og har kome fram til at det er ein kombinasjon av personlege, individuelle faktorar og jobbmessige, organisatoriske faktorar som fører til "utbrenthet".
Av jobbfaktorane nevner han
-KRAVA i jobben. Arbeidsmengde og kompleksitet står ikkje i samsvar med tilgjengeleg kapasitet og ressursar.
-KONTROLL over eige arbeid, at du for eksempel ikkje blir hindra av (byråkratiske) reglar i å vere kreativ for å finne gode løysingar
-BELØNNING. At du føler innsatsen din blir verdsett, enten lønnsmessig eller ved anerkjennelse
-FELLESSKAP på arbeidsplassen, at du opplever at du har støtte frå kollegaer og leiar, ingen skjulte konflikter
-RETTFERD, at fordelinga av belønning og andre goder er rettvis, og blir gitt etter innsats og ikkje ut frå andre, kanskje skjulte prinsipp
-VERDIAR i bedrifta. Er det manglande samsvar mellom dei etiske krava i bedriften og den tilsette sine eigne etiske normer, bil dette føre til emosjoenll utmatting og distansering
Falkum er oppteken av forebygging, og meiner det har vore fokusert for lite på kva arbeidsmiljøfaktorane har å seie her. Organisatoriske tiltak som fokuserer på krav, støtte og kontroll vil vere effektive, meiner han.
I arbeid med pasientar i psykisk helsevern er det viktig at behandlaren er åpen og aksepterande i høve til det akkurat DENNE pasienten strever med. Vi må nytte oss av vedtekne "sanningar" i faget med sunn skepsis og evne til å tenke nyansert. Sjølvsagt er det meir strevsomt å jobbe i eit fag der du ikkje har full kontroll over produktet, enn der du kan servere maten du har laga eller overlevere huset du har bygd!
Eg vil stemme for at vi blir mindre MÅLFIKSERTE, og meir PROSESSORIENTERTE. Eg ønsker meg meir fokus på relasjon og jamstelling på arbeidsplassen, og mindre perfeksjonisme. Å kjenne seg trygg og respektert på ein arbeidsplass som vår vil eg tru er nøkkelen til å kunne møte brukarane med respekt og aksept. Eller?
Dr.Erik Falkum har forska på dette, og har kome fram til at det er ein kombinasjon av personlege, individuelle faktorar og jobbmessige, organisatoriske faktorar som fører til "utbrenthet".
Av jobbfaktorane nevner han
-KRAVA i jobben. Arbeidsmengde og kompleksitet står ikkje i samsvar med tilgjengeleg kapasitet og ressursar.
-KONTROLL over eige arbeid, at du for eksempel ikkje blir hindra av (byråkratiske) reglar i å vere kreativ for å finne gode løysingar
-BELØNNING. At du føler innsatsen din blir verdsett, enten lønnsmessig eller ved anerkjennelse
-FELLESSKAP på arbeidsplassen, at du opplever at du har støtte frå kollegaer og leiar, ingen skjulte konflikter
-RETTFERD, at fordelinga av belønning og andre goder er rettvis, og blir gitt etter innsats og ikkje ut frå andre, kanskje skjulte prinsipp
-VERDIAR i bedrifta. Er det manglande samsvar mellom dei etiske krava i bedriften og den tilsette sine eigne etiske normer, bil dette føre til emosjoenll utmatting og distansering
Falkum er oppteken av forebygging, og meiner det har vore fokusert for lite på kva arbeidsmiljøfaktorane har å seie her. Organisatoriske tiltak som fokuserer på krav, støtte og kontroll vil vere effektive, meiner han.
I arbeid med pasientar i psykisk helsevern er det viktig at behandlaren er åpen og aksepterande i høve til det akkurat DENNE pasienten strever med. Vi må nytte oss av vedtekne "sanningar" i faget med sunn skepsis og evne til å tenke nyansert. Sjølvsagt er det meir strevsomt å jobbe i eit fag der du ikkje har full kontroll over produktet, enn der du kan servere maten du har laga eller overlevere huset du har bygd!
Eg vil stemme for at vi blir mindre MÅLFIKSERTE, og meir PROSESSORIENTERTE. Eg ønsker meg meir fokus på relasjon og jamstelling på arbeidsplassen, og mindre perfeksjonisme. Å kjenne seg trygg og respektert på ein arbeidsplass som vår vil eg tru er nøkkelen til å kunne møte brukarane med respekt og aksept. Eller?
onsdag 12. desember 2007
"TO KLOKE"
Det er ein
som er så klok
at i lag med han
skjønar eg
kor dum eg er.
Så er det
ein annan
som er så klok
at i lag med han
er eg klok
eg og.
Erling Indreeide
(Frå "Eplekosmos", Gyldendal 1990)
mandag 10. desember 2007
Nokre tankar om makt
I relasjonen mellom behandlar og pasient er MAKT eit viktig men lite omsnakka aspekt. Den som skal hjelpe den andre er ein eller annan slags ekspert, og har kunnskap og ressursar den andre treng. Slike relasjonar blir ofte beskreve som USYMMETRISKE, i den forstand at makta er ulikt fordelt mellom deltakarane. Eksperten kan sette "merkelapp" på den andre (diagnose), han kan definere den andre sine behov, og han kan fortelje den andre kva han eller ho må gjere for å bli frisk.
I tillegg til dette kan vi jo ha andre faktorar som for eksempel ulikskapar i kjønn, kultur og rase.
Berre tenk på kor liten og ynkeleg du kan kjenne deg på ein heilt vanleg legetime. Når du treffer behandlaren som skal hjelpe deg med dei psykiske vanskane dine må du blottstille deg på ein heilt annan måte. Tenk deg at du må snakke om noko du skammar deg over, noko du kanskje aldri har fortalt nokon før. Ofte har den som søker hjelp for psykiske vanskar det også veldig vondt.
Alle behandlarar møter liding og nød, det seier seg sjølv. Den som er midt i sitt livs krise, er sjølvsagt svært åpen for det behandlaren har å tilføre. Dette gir behandlaren stor makt, og gjer at vi må stille svært store krav til at vedkomande fullt ut tek ansvar for at alt ein gjer i høve til pasienten er prega av kva PASIENTEN treng, ikkje noko anna. Å ha respekt for den andre si oppfatning av SIN røyndom er nødvendig: "Eg kan ikkje vite sikkert korleis du har det. Det er det berre du som gjer". Det er viktig å reflektere rundt dette.
Å møte nød og liding ofte vil gjerne få fram eit sterkt behov for å hjelpe og lindre. Det er tilfredsstillande å kunne gjere det. Dessutan er det godt å vere den som har "svaret" den andre leiter etter. Det gir ei kjensle av å vere til nytte, av å vere dyktig og verdfull. Ein får gjerne mykje takksemd tilbake, og ofte beundring. Hjelparen blir sett opp til, og oppfatta som eit heilt spesielt menneske med spesielle eigenskapar. Vi er ikkje større enn at dette gjer godt, sjølvsagt. Klart det er ei god oppleving å kunne hjelpe nokon som har det vondt!
Det må likevel ikkje vere styrande for korleis hjelparen møter pasientane sine.
Kanskje ein hjelpar er best i stand til å gje god hjelp om han ikkje er særleg oppteken av SI rolle, SITT bidrag eller SI ekspertise når han møter pasientane? Eigne behov for å vere flink og få beundring må erkjennast, og så parkerast!
I siste nummeret av Tidsskrift for Norsk Psykologforening har generalsekretæren i Rådet for psykisk helse (Sunniva Ørstavik) eit innlegg. Ho er oppteken av faggruppene si makt, og at både psykiaterar og psykologar har stor makt innanfor Psykisk helsevern.
Ho skriv: "Makt betyr innflytelse og muligheter, muligheter til å gjennomføre det som er godt. Men makt handler også om materielle forhold som lønn og posisjon. Og makt og prestisje dreier seg ikke minst om retten til å definere hva som er sannhet."
Hennar bodskap til lesarane av psykologtisskriftet er at om ein søker makt ut frå feil motiv, så spelar det ingen rolle kva for profesjonsgruppe som har mest makt. Det blir feil. Ho hevdar at "Profesjonene kan like det eller ikke, men i framtidas psykisk helse-arbeid vil bare profesjonsgrupper som slåss for brukernes rett og brukernes beste, ha legitimitet".
Dette er eg enig i. Vi får håpe at vektlegginga av brukarmedverknad etter kvart vil tvinge fram større audmjukskap enn vi av og til ser i dag.
I tillegg til dette kan vi jo ha andre faktorar som for eksempel ulikskapar i kjønn, kultur og rase.
Berre tenk på kor liten og ynkeleg du kan kjenne deg på ein heilt vanleg legetime. Når du treffer behandlaren som skal hjelpe deg med dei psykiske vanskane dine må du blottstille deg på ein heilt annan måte. Tenk deg at du må snakke om noko du skammar deg over, noko du kanskje aldri har fortalt nokon før. Ofte har den som søker hjelp for psykiske vanskar det også veldig vondt.
Alle behandlarar møter liding og nød, det seier seg sjølv. Den som er midt i sitt livs krise, er sjølvsagt svært åpen for det behandlaren har å tilføre. Dette gir behandlaren stor makt, og gjer at vi må stille svært store krav til at vedkomande fullt ut tek ansvar for at alt ein gjer i høve til pasienten er prega av kva PASIENTEN treng, ikkje noko anna. Å ha respekt for den andre si oppfatning av SIN røyndom er nødvendig: "Eg kan ikkje vite sikkert korleis du har det. Det er det berre du som gjer". Det er viktig å reflektere rundt dette.
Å møte nød og liding ofte vil gjerne få fram eit sterkt behov for å hjelpe og lindre. Det er tilfredsstillande å kunne gjere det. Dessutan er det godt å vere den som har "svaret" den andre leiter etter. Det gir ei kjensle av å vere til nytte, av å vere dyktig og verdfull. Ein får gjerne mykje takksemd tilbake, og ofte beundring. Hjelparen blir sett opp til, og oppfatta som eit heilt spesielt menneske med spesielle eigenskapar. Vi er ikkje større enn at dette gjer godt, sjølvsagt. Klart det er ei god oppleving å kunne hjelpe nokon som har det vondt!
Det må likevel ikkje vere styrande for korleis hjelparen møter pasientane sine.
Kanskje ein hjelpar er best i stand til å gje god hjelp om han ikkje er særleg oppteken av SI rolle, SITT bidrag eller SI ekspertise når han møter pasientane? Eigne behov for å vere flink og få beundring må erkjennast, og så parkerast!
I siste nummeret av Tidsskrift for Norsk Psykologforening har generalsekretæren i Rådet for psykisk helse (Sunniva Ørstavik) eit innlegg. Ho er oppteken av faggruppene si makt, og at både psykiaterar og psykologar har stor makt innanfor Psykisk helsevern.
Ho skriv: "Makt betyr innflytelse og muligheter, muligheter til å gjennomføre det som er godt. Men makt handler også om materielle forhold som lønn og posisjon. Og makt og prestisje dreier seg ikke minst om retten til å definere hva som er sannhet."
Hennar bodskap til lesarane av psykologtisskriftet er at om ein søker makt ut frå feil motiv, så spelar det ingen rolle kva for profesjonsgruppe som har mest makt. Det blir feil. Ho hevdar at "Profesjonene kan like det eller ikke, men i framtidas psykisk helse-arbeid vil bare profesjonsgrupper som slåss for brukernes rett og brukernes beste, ha legitimitet".
Dette er eg enig i. Vi får håpe at vektlegginga av brukarmedverknad etter kvart vil tvinge fram større audmjukskap enn vi av og til ser i dag.
mandag 3. desember 2007
Det er stille......
Innlegget kom i Fjordabladet sist tirsdag, men ikkje i dei andre tre avisene. Fjordingen ga tilbakemelding om at det var for langt, men dei andre har ikkje gitt lyd frå seg. Det VAR jo eit langt innlegg, skal innrømme det. All ære til Fjordabladet som trykte det. Men dette viser at det er veldig vanskeleg å nå ut til alle i Nordfjord via avisene, og det er vanskeleg å få til debattar om ting som vedrører alle i Nordfjord. Det er synd, for vi hadde trengt å auke samkjensla trur eg. Vi blir så små som enkeltkommunar, og Nordfjord er frå før ein utkant i Sogn og Fjordane. Eg ser fram til den dagen da vi har EI avis, men det kan muligens bli ei stund å vente.
Ja ja. Det ser ikkje ut som om det er nokon der ute som vil debattere med meg uansett, så det er kanskje ikkje så farleg.....
Kollega Berit Aas beskreiv i 1979 noko ho kalte "Hersketeknikkar"
USYNLEGGJERING er ein av dei fem hersketeknikkane, og er slett ikkje berre brukt av menn for å undertrykke kvinner. Den viser seg å vere effektiv i andre samanhengar også.
Ja ja. Det ser ikkje ut som om det er nokon der ute som vil debattere med meg uansett, så det er kanskje ikkje så farleg.....
Kollega Berit Aas beskreiv i 1979 noko ho kalte "Hersketeknikkar"
USYNLEGGJERING er ein av dei fem hersketeknikkane, og er slett ikkje berre brukt av menn for å undertrykke kvinner. Den viser seg å vere effektiv i andre samanhengar også.
Abonner på:
Innlegg (Atom)